Rozpocznij przygodę z mapą myśli. Metody i techniki aktywizujące.

Tym razem zaczniemy od krótkiego ćwiczenia. Zaraz podam Ci hasło, a wtedy wykreuj w wyobraźni jego obraz. Gotowy? Hasłem jest: jabłko.

A teraz zastanów się przez chwilę i odpowiedz na pytania. Czy udało Ci się zobaczyć obraz, kolor? Jak szybko pojawiło się wyobrażenie jabłka? Jakie były Twoje skojarzenia z tym słowem? 

Przeczytanie hasła na pewno spowodowało szybkie przywołanie obrazu. Dla przykładu ja zobaczyłam kortlandy, które wprost uwielbiam. Skojarzyłam je z czerwoną skórką oraz słodkim smakiem. Błyskawicznie wręcz pomyślałam także o pysznej szarlotce, którą piekę dla K. i korzennych kompotach. A jakie były Twoje skojarzenia?

Tego typu ćwiczenie zaproponował Tony Buzan w książce Mapy Myśli jako dowód na to, że każdy z nas myśli w sposób wielokierunkowy, czyli od skojarzenia do skojarzenia. Na tej podstawie powstała popularna metoda twórczego wykorzystywania umysłu i uczenia się, mind mapping. Bliżej nam znana jako mapa myśli. 

👉 Zobacz także: Wyzwanie twórcze

Mapa myśli > Notatki linearne
—

Znasz to. Przegrzebywanie ton notatek, pierdyliard stron niepotrzebnej treści, a w niej porozrzucane na kolorowo ważne pojęcia. Nic dziwnego, że sesja wprawia studenta w hipnotyczne stany bezsensownego klepania regułek na pamięć. Po prostu Z-Z-Z: Zakuj, Zdaj, Zapomnij.

Linearne zapisywanie i czytanie treści nie służy zapamiętywaniu, a przede wszystkim nie sprzyja tworzeniu skojarzeń i związków logicznych. Nasze myśli biegną wielokierunkowo, odwołując się do ciągów skojarzeń, które promieniują z centralnego punktu lub do niego. W podążaniu za sznurkami wyrazów nie ma nic naturalnego, ponieważ nasze myśli rozchodzą się we wszystkie strony, jak promienie. Lub gałęzie drzewa. I dokładnie do takiego organicznego myślenia odwołuje się mapa myśli. Jej struktura składa się z centralnie zapisanego tematu oraz promieniście rozchodzących się od niego słów i obrazów, które stają się kolejnymi punktami skojarzeń.

Stosując mapę myśli nie musisz już przeglądać tony notatek w poszukiwaniu kluczowych pojęć, ponieważ koncentrujesz się tylko na istotnych rzeczach. Oszczędzasz czas zapisując i czytając tylko ważne słowa.

Jak tworzyć mapę myśli według T. Buzana?
—

1. 1. Rysunek/wyraz znajdujący się w centrum mapy to temat.
   2. Od tematu promieniście rozchodzą się gałęzie, które stanowią główne zagadnienia.
   3. Każda gałąź zawiera słowo-klucz¹ lub obraz-klucz². Zagadnienia dodatkowe lub mniej istotne podporządkowane są głównym gałęziom (również w postaci gałęzi). 
   4. Gałęzie tworzą sieć.

1.  

¹ słowo-klucz, ma być dla nas wyjątkowym wyrazem, odniesieniem
² obraz-klucz, to unikalne wyobrażenie kojarzone przez nas ze słowem-kluczem

Mapę myśli warto wzbogacać o kolory, rysunki, własne symbole. W ten sposób stworzysz indywidualny system przechowywania, organizacji i systematyzacji pojęć, które będą stymulowały określone pokłady Twojej pamięci do nowych skojarzeń. Mapa ma być czytelna i jasna dla Ciebie. Wszystko, co się na niej znajdzie będzie kodem, kluczem do Twojej pamięci.

Uważam, że te 4 podstawowe zasady są wystarczające, aby rozpocząć swoją przygodę z mapowaniem myśli. Jej stosowanie z powodzeniem można wdrażać w każdą dziedzinę życia np. praca, szkoła, rozwiązywanie konfliktów, problemów, generowanie pomysłów, czy pisanie projektów. Jeśli natomiast chcesz dowiedzieć się więcej na temat tej metody, zajrzyj na koniec wpisu do literatury.

Mapa myśli jako metoda uczenia się poprzez działanie
—

Praca z mapą myśli, odpowiednio przemyślana i zorganizowana przez prowadzącego, stanie się skutecznym sposobem na odkrywanie, zapamiętywanie, systematyzowanie, rozwijanie i pogłębianie tematu. Może być także nietypowym, wspólnym powtórzeniem materiału przed sprawdzianem.

Dla przykładu, miałam na zajęciach 4 różne zakresy tematyczne do powtórzenia. Podzieliłam grupę na 4 mniejsze zespoły, każdy otrzymał inny temat. Wspólnie pracowali nad zebraniem informacji w postaci mapy myśli. Na hasło zmiana, grupy przekazywały swoje plakaty dalej i pracowały nad nowym zagadnieniem w krótszym już czasie, dopisując brakujące elementy, skojarzenia do tego, co zastali. Aktywność trwała do momentu, aż do grupy wrócił pierwszy plakat. Wyniki zostały zaprezentowane na forum w postaci kolażu. W ten sposób stworzyliśmy bazę pojęć obowiązujących na sprawdzianie.

Pamiętaj, należy omówić z uczniami efekty pracy. Twoim zadaniem jest dbać o kwestie merytoryczne badanego/rozwiązywanego problemu. Uczniowie mogą, a nawet powinni wymienić się swoimi spostrzeżeniami, tym co było dobre w plakatach innych grup i tym, co warto byłoby zmienić. W tym przypadku sprawdzaliśmy każdy element kolażu, zakreślając pojęcia ważne i obowiązujące na sprawdzianie oraz przypominaliśmy sobie znaczenia tych pojęć. 

Mapy myśli jako technika twórczego myślenia
—

Będąc Odyseuszem, a następnie trenerem odkryłam jak niesamowicie generuje się pomysły z wykorzystaniem mapy myśli. Tworząc coraz to nowsze gałęzie skojarzeń, a następnie łącząc odległe, pozornie nie pasujące do siebie pojęcia z głównym tematem uzyskujemy pomysły, które prawdopodobnie nie powstałyby podczas myślenia linearnego. Oczywiście, trzeba tu uruchomić jeszcze inne pokłady kreatywności, aby stworzyć trwałe i logiczne spoiwo dla tych skojarzeń. Ćwiczenie czyni mistrza, także do dzieła 😉

Programy do tworzenia map myśli
—

Większość stron i programów, które przeglądałam jest płatna lub oferuje więcej w płatnym pakiecie. Pod tym linkiem znajdziecie zebrane popularne programy do mapowania myśli. Pod każdą propozycją istnieje możliwość dowiedzenia się więcej, a tam szczegóły, ocena, wady, zalety i zdjęcia. Warto przejrzeć tę listę, przepróbować. A nuż (widelec) okaże się, że któraś z opcji jest po prostu wystarczająca do Twoich aktualnych potrzeb.

Dla przykładu, ja tworzę mapkę w programie, następnie ją drukuję i na tak przygotowanym egzemplarzu już odręcznie umieszczam symbole i obrazki. Dla mnie projekt rozpisany w programie wygląda bardziej estetycznie niż ten odręczny, a dodanie kilku symboli, czy rysunków to nie problem. Ponadto w programie mogę bez niszczenia projektu nanieść dowolną poprawkę. Poniżej przedstawiam 3 tytuły, które przepróbowałam i dla mnie na chwilę obecną są wystarczające. 

Novamind

Aby korzystać z programu, należy pobrać go na dysk oraz założyć konto. Obsługa jest bardzo łatwa i intuicyjna. Stworzycie tu małe mapy myśli, ponieważ darmowa wersja zakłada możliwość dodania maksymalnie 25 tematów w jednym projekcie. 

MindMapFree

Narzędzie online proste jak budowa cepa, ale bardzo przypadło mi do gustu zachowanie konwencji oryginalnej mapy myśli, czyli tworzenia gałęzi i nanoszenia słów tuż nad nimi. Niestety miałam problem z zapisaniem projektu do pliku. Na wszystko jednak znajdę sposób i projekt wydrukowałam bezpośrednio ze strony. 

Bubbl

Proste narzędzie online, totalnie wystarczające na tak zwany start.

 

Literatura
—

Przez ten tydzień ciszy przeglądałam dla Was także literaturę. Odwołuję się tylko do książek, które sama sprawdziłam.

 

Mapy myśli, Tony Buzan

W tym zestawieniu nie mogło zabraknąć twórcy omawianej metody. Autor książki krok po kroku przeprowadzi Cię przez tajniki tworzenia map. Dowiesz się, że jest to metoda do stosowania w edukacji oraz w celach zawodowych, jak również w innych, wszelakich okazjach (dziennik, plan dnia, czy miesiąca) i w konkretny, treściwy sposób nauczysz się jej stosowania. W każdym rozdziale znajdziesz wiele ciekawych przykładów i ćwiczeń. Rozszerzysz wiedzę na temat struktury mapy myśli i będziesz pracować nad własnym stylem tworzenia map.

Miałam również w ręku Mapy twoich myśli, ale odradzam. Dla mnie jest to upchnięcie tej samej treści, co w pierwszym tytule, tyle że z denerwującymi wstawkami typu, więcej informacji na temat tego, jak zbudowany jest mózg, podsumowania rozdziału, co czeka Cię w tym rozdziale. Bla bla bla.

 

Naucz się w 7 godzin: Jak tworzyć mapy myśli, Anna Gergana Rangełow, Irena Sidor-Rangełowa

Tajniki tworzenia map rozłożone na etapy. Prosto, przystępnie, z ćwiczeniami i przykładami. 

 

Mapping w Twórczym Samorozwoju i Arteterapii, Wiesław Karolak

W tej pozycji nie uświadczymy już pracy z typową mapą myśli. Pod pojęciem mappingu kryją się dziesiątki ćwiczeń, które trenują twórcze możliwości mózgu oraz umiejętności rozwiązywania problemu. Autor mówi o lekcjach dla wyobraźni, inwencji twórczej, kreatywności, w których wykorzystuje trzy strategie: postrzegania, dostrzegania problemu oraz rozwiązywania problemu. Pod tym tytułem znajdziecie kilkadziesiąt ćwiczeń z celami, opisem, refleksjami i zdjęciami. Gorąco polecam.

Jeśli znacie ciekawe programy, warte przeczytania książki dotyczące map myśli, bądź chcielibyście się podzielić interesującym sposobem na wykorzystanie tej metody – dawajcie znać! Każdy lubi się inspirować, ja też!