Wyzwanie Twórcze – przygotuj na wiosnę piękny umysł

Dziś zabiorę Cię w dosyć długą podróż. Przygotuj sobie herbatę, weź długopis i kalendarz. Opowiem Ci o międzynarodowym projekcie, który zafundował najlepszą przygodę w moim życiu oraz zaproszę Cię do serii zadań pt Wyzwanie Twórcze. 

Jabłko niezgody
—

Nasze życie jest pełne kreatywnych rzeczy, które czynią nas jeszcze bardziej kreatywnymi. Malujemy kreatywnymi kredkami, oglądamy kreatywne reklamy, dzieciom sprawiamy kreatywne zabawki, tworzymy kreatywne rysunki, kupujemy kreatywne gadżety, na warsztatach kreatywnych lepimy kreatywne ludziki z kreatywnej plasteliny, a na blogach kreatywnych szukamy kreatywnych zabaw. Ile osób, tyle teorii, ale… Co jeśli Ci powiem, że im więcej posiadamy, tym jest mniej kreatywnie oraz że ani ta plastelina leżąca przed Tobą ani ta świecąca się jak psu jajca zabawka nie jest kreatywna? Najważniejszym elementem tego całego procesu…

… jesteś Ty.

KreaTYwny
—

Co takiego turborewelacyjnego robi ta niezwykle kreatywna plastelina? Leży i będzie leżeć, póki Ty czegoś z nią nie zdziałasz. Czy z tej plasteliny stworzy się coś ciekawego, bo ona jest taka wyjątkowa czy dlatego, że to Ty jesteś wyjątkowy? 

Moje pojęcie kreatywności przełamały wykłady profesora Krzysztofa J. Szmidta, który zburzył w mojej głowie tę całą marketingową otoczkę. Na początku była to dla mnie wiedza niezrozumiała, nieprzyswajalna, budząca odruchowe: że co? 

Proponuję więc następujące podejście do tego nowego pojęcia: kreatywny jest lub może być człowiek, nie zaś wytwór czy organizacja społeczna lub produkcyjna. Jeśli pojęcie kreatywności ma mieć sens psychopedagogiczny, proponuję je zarezerwować do nazywania zachowań i cech człowieka (ucznia, studenta, pracownika itd.). W tym znaczeniu kreatywność mogłaby być synonimem postawy twórczej jako trwałej dyspozycji życiowej, przejawiającej się w różnorodnych zachowaniach innowatora i odnosiłaby się do osobowego wymiaru twórczości.

Kreatywność to swoista zdolność człowieka do generowania nowatorskich (oryginalnych) pomysłów rozwiązania różnorodnych problemów praktycznych i poznawczych, z jakimi mamy do czynienia w domu, szkole, zakładzie pracy.

(Szmidt K. J., Trening kreatywności, Wydawnictwo Helion, 2013)

Odyseja Umysłu – teoria w praktyce
—

Kredkami na papierze A4 namalowałam wschód słońca. Załóżmy, że możemy powiedzieć wow, przepięknie, jaka zdolna dziewczyna. Ale czy kreatywna? Machnęłam obrazek kredkami (do czego służą kredki?) na kartce (do czego służy kartka?). Czy na obrazku wprowadziłam jakiś efekt zaskoczenia, zabawę formą? Nie bardzo. Można zatem określić tę pracę wieloma pozytywnymi określeniami, ale na pewno nie kreatywne. 

W zrozumieniu na czym tak naprawdę polega kreatywność pomógł mi udział w programie edukacyjnym Odyseja Umysłu. Jest to złożony projekt, którego nie sposób opisać w kilku słowach.  Na potrzeby zeszłorocznej edycji, w czasie której przyjęłam rolę Trenera, stworzyłam prezentację, która w pigułce opisuje zasady i cele OU ⇒ Odyseja Umysłu w pigułce

Odyseja Umysłu w telegraficznym skrócie
—

OU jest programem twórczego myślenia oraz rozwiązywania problemów dla uczniów od szkoły podstawowej po studentów (poza konkursem występują również juniorki). Każda drużyna wybiera 1 z 5 zagadnień (Problem Długoterminowy), które co roku są uaktualniane, nowe, niepowtarzalne. Drużyny pracują przez kilka tygodni bądź miesięcy nad rozwiązaniem wybranego problemu, a następnie efekty swoich działań prezentują na konkursie przed składem sędziowskim. Drużyny współzawodniczą z innymi zespołami ze swojej kategorii wiekowej, które wybrały ten sam problem (czyli np. studenci, którzy wybrali Problem Długoterminowy nr 5 współzawodniczą ze studentami z Problemu Długoterminowego nr 5).

Odyseusze – bo tak nazywają się członkowie drużyn, które liczą od 5 do 7 osób – pracują pod okiem certyfikowanego Trenera. Drużyna wszystkie pomysły oraz rozwiązania generuje samodzielnie, bez niczyjej pomocy (Trenera, czy osób postronnych). Trener jest tu osobą motywującą, inspirującą, pilnującą toku prac, odpowiada za sprawy organizacyjne oraz za bezpieczeństwo podopiecznych. Jest specjalnie przygotowany, aby wiedział jak zadawać pytania, które nie są obciążone sugestią czy własnymi pomysłami, a które prowokują drużynę do poszukiwania własnych dróg, sięgania i szukania dalej, lepiej, więcej. W tym celu Trener również wykorzystuje zróżnicowane ⇒ metody i techniki aktywizujące. Pomoc ze strony Trenera, rodziców czy innych osób postronnych przy tworzeniu rozwiązań (niezależnie od tego, czy są to sugestie, czy fizyczna pomoc np. przy budowaniu scenografii) to niesportowe zachowanie, które podczas konkursu jest wyłapywane przez sędziów oraz karane ujemnymi punktami.

Problem Długoterminowy a Problem Spontaniczny
—

Problem Długoterminowy jest wybierany przez drużynę i jak wskazuje nazwa, pracuje się nad nim przez dłuższy czas. Problemy Długoterminowe to zadania łączące elementy teorii, praktyki, nauk społecznych, przyrodniczych, techniki, technologii, humanistyki, sztuki. Zespół pracuje metodą projektu, co pomaga szlifować wnikliwą analizę zadania, krytyczne myślenie, komunikację zespołową czy zarządzanie czasem. Treść PD składa się z sedna zadania, ograniczeń oraz dokładnych wytycznych, co w danym zadaniu jest oceniane.

Problem Spontaniczny to zadanie nieznane drużynie, aż do momentu konkursu. Kluczem do sukcesu są wcześniejsze regularne ćwiczenia, czyli treningi kreatywności (twórczego myślenia). Spontany uczą pracy w warunkach niedoboru czasu, materiałów, rozwijają współpracę, umiejętność wyciągania wniosków, dzielenie się zadaniami, improwizację.

Co chcę Ci w ten sposób powiedzieć?
—

Dla mnie kreatywność to nie zawsze praca na wszystkim i w komfortowych warunkach, a znacznie częściej praca, w której spodziewasz się niespodziewanego 🙂 Gdzie z teoretycznie niepasujących do siebie elementów tworzysz coś, co jest nowe. Kiedy ze słomek, kredki, kawałka papieru i plasteliny budujesz most, który musi utrzymać konkretną ilość odważników. Kiedy uczysz się, jakie cegiełki i w jaki sposób ustawić pomiędzy kilkoma pomysłami od czapy, aby stworzyć ciekawą, wyjątkową i, przede wszystkim, LOGICZNĄ całość. Ograniczenia uczą, że możesz więcej. Ograniczenia określają przestrzeń, po jakiej należy się poruszać, więc tak naprawdę dają ogromną pulę możliwości. Dlaczego? To właśnie w ograniczeniach tkwi rozbieżność danego zadania, dzięki której zaczynasz szukać sposobów na obejście trudności, zaczynasz zadawać sobie pytania z serii Jak można zrobić to inaczej? Jakich innych materiałów/technik mogę użyć, aby wykonać to zadanie?

W burzy mózgów, o której niedługo Ci opowiem, najpierw wyprzedajemy się z najbardziej typowych, znanych pomysłów i rozwiązań. Potem następuje blokada, a później jej zwolnienie. Nasze myśli zaczynają błądzić po dalszych i mniej znanych obszarach. Kreatywne rozwiązania to pomysły innowacyjne (coś czego się nie spodziewamy, czego jeszcze nie było), trafne (na temat, zrozumiałe, logiczne, spełniające konkretne role i funkcje, opłacalne), dopracowane (jakość i wartość).  

Początkowa nieufność
—

Ja też się buntowałam. Buntowałam się przeciwko tym, którzy mówili, że to co robię nie jest kreatywne. Bo przecież wkładałam w pracę całą siebie, ogromne pokłady swojej wiedzy, energii, zdolności. Złościłam się, że przy niedobrze czasu w zadaniach słownych (generowanie odpowiedzi nietypowych, ciekawych, ale logicznych i na temat) wpadałam w panikę i blokowałam drużynę, że źle opisywałam zastosowanie materiałów w przedstawieniu, a plastelina ciągle kojarzyła mi się z lepieniem. Ale im dłużej pracowałam, im bardziej otwierałam się na nowe, a mniej tkwiłam w przekonaniu, że każdy mój pomysł jest wyjątkowo zajebisty – tym szybciej zwolniłam blokady twórcze. Nauczyłam się nie stawiać znaku równości pomiędzy kreatywne a ładne, dobrze zrobione, kolorowe, ciekawe. Chociaż oczywiście można dążyć do tego, aby te wszystkie elementy tworzyły całość.

Udział w programie (w sumie prawie cały rok akademicki, ostatni rok magisterki) nauczył mnie więcej, rozwinął mnie bardziej niż 5 lat studiów. Testowanie, sprawdzanie, poszukiwanie, mierzenie się ze słabościami, uciekającym czasem oraz własnym ego. Trudny sprawdzian, w którym podejmowałam próby i popełniałam błędy, by dowiedzieć się, że to nie porażka, a codzienność na drodze do sukcesu.

Bądź dla siebie dobry…
—

… i nie daj sobie wmawiać, że kreatywność to pierdyliard gadżetów z funkcjami otwierania lodówki, świecących się jak neony sklepowe. To wszystko może Ci pomóc, może Cię zainspirować, może ułatwić pracę i życie. Ale najważniejszym elementem kreatywności, gdziekolwiek się nie udasz, jesteś TY. To nie rzeczy nadają sens Tobie, tylko Ty nadajesz sens rzeczom.

Każdy, naprawdę każdy może twórczo myśleć. To kwestia ćwiczeń, wprawy, umiejętność dziwienia się, stawiania pytań, odwracania kota ogonem, wytrwałości oraz zrozumienie, że produktem ćwiczeń są rozwiązania nietypowe i równocześnie spójne, logiczne, trafne.

Wyzwanie Twórcze – wczuj się w atmosferę Odysei Umysłu –
—

W niedzielę 26 lutego odbył się w Łodzi pierwszy etap programu, czyli Eliminacje Regionalne. 

Pierwsza wiadomość: członkowie mojego dawnego zespołu ⇒ 3Pasja Odyseja w tym roku podjęli się prowadzenia własnych drużyn i to z sukcesami! Gratulacje dla Julki i Sebastiana oraz Oli ♥

Wiadomość druga: 2 lata temu razem ze swoją drużyną jako Odyseusze zajęliśmy 2 miejsce w Polsce oraz 3 miejsce na świecie. W ubiegłym roku drużyna, którą objęłam trenerstwem wraz z Olą zajęła 2 miejsce w Polsce i zyskała awans na EuroFestiwal. W tej edycji nie wzięłam udziału ani jako Odyseusz, ani jako Trener. Poczułam potrzebę odsapnięcia od konkursowych wyzwań twórczych. Miałam za to czas, aby przygotować Wyzwanie Twórcze dla Ciebie, Chytrusku!

Wyzwanie Twórcze – zasady
—

1. Czas trwania: 1 marca – 20 marca (bez weekendów), 14 zadań
2. Dla kogo: Dla każdego! Przygotujmy na wiosnę nie tylko piękne ciało, ale i piękny umysł 😉
3. Jak wziąć udział: Codziennie będę publikowała jedno zadanie na FB ⇒ Chytra Sztuka. Ja również biorę udział w wyzwaniu! Po pierwszych 7 dniach dam Wam znać na blogu o efektach moich zmagań.
4. Nie ma złych odpowiedzi, czy pomysłów. Jedyny zły pomysł to brak podjęcia próby 🙂
5. Do Ciebie należy decyzja, czy popracujesz tylko w zaciszu swojego domu, czy zechcesz podzielić się z nami efektami swojej pracy. Dlaczego warto podzielić się rozwiązaniami? Da nam to spojrzenie na to, jak wiele różnych koncepcji i rozwiązań może powstać na bazie tego samego zadania. Możemy podpatrzeć i zrozumieć cudze sposoby myślenia, zainspirować się, wymienić spostrzeżeniami, czy trudnościami, zaangażować znajomych lub nieznajomych.
6. W jaki sposób ewentualnie można podzielić się rozwiązaniami:
   • publikując rozwiązania na FB pod postem Wyzwanie Twórcze
   • udostępniając zdjęcie rozwiązania na FB/IG z podpisem #chytrasztuka #kreatywnewyzwanie, abyśmy mogli się wzajemnie odnaleźć
   • jeśli masz taką sposobność, publikując 2 wpisy na blogu (kolejno po 7 dniach), bądź 1 ze wszystkimi rozwiązaniami

Wyzwanie Twórcze, START 1 marca